Leven in plaats van overleven
Wat ik een ‘levensthema’s’ noem, gaan over thema’s die raken aan je identiteit en zelfbeeld. Zulke thema’s zijn al lange tijd in je leven. Zoals bijvoorbeeld: waarom voel ik me leeg of afgesneden van anderen?; wat is van mij en wat heeft een oorsprong in mijn familiesysteem?; wie ben ik eigenlijk?; waarom trek ik steeds dezelfde partners aan?; waarom durf ik me niet écht te verbinden?; waarom voel ik mij eenzaam, zelfs in gezelschap?; hoe komt dat ik me zo verantwoordelijk voel?, waarom pas ik mij altijd aan?, waarom ben ik nooit goed genoeg? wat wil ik echt in dit leven?
De verandering die je wilt in je leven, moet allereerst plaatsvinden ín jezélf. In een sessie kunnen we innerlijke dynamieken onderzoeken, bijvoorbeeld waar houd je jezelf nog tegen? Het kijken naar dynamieken in je familiesysteem kan daarbij behulpzaam zijn. -Astrid
Kennis over en ervaring met Identity oriented Psychotrauma Therapy (IoPT) heeft me geïnspireerd en is zeer helpen bij het onderzoeken van je innerlijke dynamiek. Het is een theorie en opstellingenmethode ontwikkeld door de Duitse Prof. Dr. Franz Ruppert. In deze benadering kijken we naar de ontwikkeling van identiteit. Die vormt zich al in een heel vroeg in de zwangerschap in relatie met de moeder. In dat stadium ben je nog als een spons en neem je alles op. Ik zeg wel eens: ‘Als foetus lig je al die tijd in de marinade van onverwerkte pijn en verdriet van je moeder’. Alles wat er in je moeder nog speelt aan stress, angst en verdriet, is mede input voor je identiteitsvorming.
Als (prematuur) baby’tje en jong kind kun je die ervaringen nog niet reguleren in je lijf. Dat is simpelweg nog niet ontwikkeld. Je bent afhankelijk van liefdevolle steun (co regulatie) van je moeder/vader/verzorger om het zenuwstelsel te kalmeren. Als die steun ontbreekt, reageert het lichaam met het ‘parkeren’ of ‘buitensluiten’ van de gevoelens van pijn, angst of verdriet. Zou dat niet gebeuren, dan zou de aanhoudende of hoge stress tot gevolg hebben dat organen gaan falen; dat zou levensgevaarlijk zijn. Het buitensluiten zorgt ervoor dat we kunnen overleven.
Naarmate we volwassen worden, kan het buitensluiten van dit deel van onszelf echter in de weg gaan zitten. Met het buitensluiten van verdriet kunnen we bijvoorbeeld ook niet meer goed in contact met andere gevoelens. We zijn niet meer ‘heel’.
Dit noemen we ’trauma van identiteit’ of ook wel ‘ontwikkelingstrauma’ of ‘relationeel trauma’. Dit -groot of klein- trauma, is een onverwerkte gebeurtenis of toestand die zich voordeed in de relatie met ouders/verzorgers en die gevolgen heeft gehad voor de identiteitsvorming. En dat kan ook een onverwerkte gebeurtenis of situatie zijn in het leven van voorouders wat generatie op generatie wordt doorgegeven. Wat de oorsprong ook is, trauma is onbewust, het ligt opgeslagen in ons lichaam en diepere delen van ons brein.
Identiteits- of relationeel trauma zorgt ervoor dat je gaat leven vanuit overlevingsmechanismen die ervoor zorgen dat de pijn, angst of verdriet in geparkeerde toestand blijven. Dit kost veel energie en kan ongemerkt chronische stress veroorzaken. Daarnaast kan de ‘geparkeerde’ pijn, angst, verdriet ineens worden aangeraakt door een situatie in het hier en nu, dat noemen we ‘getriggerd’ worden. We belanden dan in die oude onveilige situatie waarin we als het ware het trauma herbeleven.
Enkele voorbeelden van overlevingsmechanismen:
- hard werken, het is nooit klaar
- controle houden over de dingen, geen ‘overgave’ aan het leven
- anderen gaan voor op jezelf
- geen échte verbinding aangaan met anderen
- irreële angst
- niet goed kunnen voelen
- veel moeten van jezelf
- je een slachtoffer voelen
- perfectionisme, het is nooit goed genoeg
- prestatiedrang
- altijd voor anderen zorgen
- hoge zelfredzaamheid
- oordelen over anderen
- jezelf wegcijferen of onzichtbaar maken
- niet echt deelnemen aan het leven
- je eigen pijn weglachen of bagatelliseren
- aanpassen aan anderen
- niet geaard zijn
Via een opstelling onderzoeken we dynamiek van het onbewuste trauma en de overlevingsdelen in relatie tot je gezond ontwikkelde identiteit. Door die dynamiek te herkennen en onderkennen, kun je weer gaan samenvallen met jezelf. Daarmee kom je ook weer in contact met kwaliteiten die ondergesneeuwd zijn geweest door het leven vanuit overleving. Je kunt weer gaan leven in plaats van overleven.
Heeft trauma dan altijd een oorsprong in de (premature) babytijd? Als we vertellen over traumatische gebeurtenissen in ons leven, dan starten we bij datgene wat we ons bewust herinneren. Maar er is eigenlijk altijd een vroegere oorsprong. Mensen met trauma zijn ‘vatbaarder’ voor nieuwe trauma’s met hetzelfde thema, verpakt in een nieuw jasje. Je zou kunnen zeggen: het blijft bij je aankloppen, totdat je aankijkt wat je ooit onbewust had buitengesloten.
Wat kan deze benadering opleveren? Dat je je weer meer een ‘heel mens’ voelt. Dat je meer in staat bent te leven vanuit je gezond ontwikkelde identiteit, meer eenheid ervaart. Meer rust, kracht, levenslust en tevredenheid kunnen ervaren, helderder denken en beter kunnen vertrouwen op je intuïtie.